| Rodzina: | Szczawikowate (Oxalidaceae) |
| Inne nazwy: | Gwiaździsty owoc |
| Występowanie: | Często uprawiana w rejonach o klimacie tropikalnym |
Karambola (Averrhoa carambola), zwana także oskomianem pospolitym. Jest to niewielkie (do 7 metrów wysokości), wiecznie zielone drzewko należące do rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae). Ozdobne, pierzaste liście mają podobne właściwości jak liście mimozy – dotknięty liść zamyka się, składa swoje listki. Także na noc roślina składa liście. Równie niezwykłe są pachnące, różowe kwiaty karamboli, rosnące w gronach, wprost z gałązek, konarów, a nawet pnia. To rzadko spotykane zjawisko nosi nazwę kauliflorii. Karambola pochodzi prawdopodobnie z Indonezji. W Azji znana jest już od czasów starożytnych. Obecnie uprawia się ją w rejonach o klimacie tropikalnym, od Kenii po Tajlandię, w Brazylii, na Antylach i wyspach Pacyfiku, na Florydzie. Największe plantacje znajdują się w południowych Chinach. W gorących krajach kwitnie i owocuje przez cały rok.
Kuchnia:
Owoce karamboli rozpoznamy bez trudu po charakterystycznym wyglądzie. Mają pięć (rzadziej 4-8) żeber rozdzielonych rowkami. Nazywana jest gwiaździstym owocem (starfruit) ponieważ owoce w przekroju mają kształt pięcioramiennej gwiazdy. Owoce osiągają długość 6-14cm. Mają lekko chrupiący, słodkawo-kwaśny, soczysty i aromatyczny miąższ otoczony delikatną, błyszczącą, żółtą skórką. Zawiera on witaminy A i C, potas, wapń, magnez i żelazo. Pokrojone w plasterki owoce są świetną dekoracją drinków, soków i deserów. Dodaje się je także do sałatek owocowych, galaretek i różnorodnych potraw.
Występują dwa typy owoców – mniejsze, bardzo kwaśne o wyraźnym aromacie oraz większe, słodkie o delikatnym smaku. Niedojrzałe owoce mają zielony kolor i są używane do zakwaszania i dekorowania potraw z owoców morza. Dojrzałe owoce najlepiej spożywać na surowo. Jadalna jest także skórka. Nasiona są niesmaczne i lepiej je usunąć. Spotyka się również przetwory: soki, wina, galaretki, dżemy, marynaty, sosy. Soki znakomicie gaszą pragnienie, świetnie orzeźwiają podczas upałów oraz dostarczają sporo witamin i soli mineralnych. Całe owoce można suszyć lub kandyzować (po nakłuciu skórki). Wspaniałym dodatkiem do dań mięsnych i rybnych są owoce podsmażane krótko (2 minuty) na maśle lub oliwie. Do podsmażania odpowiednie będą także kwaśniejsze owoce. Na Jawie i w Indiach kwiaty karamboli stosuje się jako przyprawę, liście natomiast jako warzywo, smakujące podobnie jak szpinak.
Medycyna tradycyjna:
Owoce zawierają kwas szczawianowy, więc nie są wskazane dla osób cierpiących na kamienie nerkowe, reumatyzm czy artretyzm. W Malezji preparaty z korzeni karamboli znane są jako antidotum na wiele trucizn pochodzenia roślinnego. W tradycyjnej medycynie chińskiej owoce są środkiem przeciwgorączkowym. Stosuje się je także do leczenia hemoroidów. Owoce kandyzowane likwidują „kaca”, hamują biegunkę i zwiększają wydzielanie śliny.
Inne zastosowania:
Soku z kwaśnych odmian karamboli można użyć do czyszczenia mosiądzu, metalu, ponieważ usuwa on patynę i rdzę. Sok wybiela także plamy z rdzy na odzieży. Karambola ma białe drewno, które z wiekiem czerwienieje, stosowane m. in. do wyrobu mebli.