| Rodzina: | Brezylkowate (Caesalpiniaceae) |
| Inne nazwy: | Rożkowiec strąkowy, ceratonia, chleb świętojański, karob, drzewo karobowe |
| Występowanie: | Kraje śródziemnomorskie |
Szarańczyn strąkowy to wiecznie zielone drzewo należące do rodziny brezylkowatych (Caesalpiniaceae). Pochodzi prawdopodobnie z Azji Mniejszej, gdzie jest uprawiane od tysięcy lat. Obecnie rośnie także w krajach Basenu Morza Śródziemnego oraz Palestynie, Izraelu, Kalifornii, Indiach i Australii. Może dorastać do 18 m wysokości, ale przeważnie uprawia się go na glebach suchych i mało urodzajnych, gdzie rzadko przekracza wysokość 7 m. Jest to drzewo dwupienne, czyli kwiaty żeńskie i męskie znajdują się na osobnych roślinach, ale uzyskano odmiany z kwiatami obupłciowymi. Kwiaty męskie mają nieprzyjemny dla ludzi zapach, który natomiast przyciąga owady. Owocem jest gruby, mięsisty, twardy strąk o długości do 25 cm. Pod ciemnobrązową, skórzastą okrywą znajduje się słodkawy miąższ z kilkoma (4-12) szarobrązowymi, twardymi nasionami o wadze 0,2 g. Dawniej aptekarzom i jubilerom nasiona służyły za odważniki. Stąd jubilerska nazwa „karat” używana do określania wielkości kamieni szlachetnych i pereł. Pochodzi ona od greckiego „keration” (owoc karobu), poprzez arabskie „qirat” i włoskie „carato”.
Religia:
Szarańczyn jest jedną z roślin biblijnych. Jego owocem są strąki nazywane chlebem świętojańskim. Nazwa pochodzi stąd, że według Nowego Testamentu żywił się nim św. Jan Chrzciciel.
"Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder, a żywił się szarańczą i miodem leśnym." (Mk 1, 6).
Według niektórych interpretacji szarańcza w przytoczonym cytacie to nie owady, ale właśnie strąki szarańczynu. Owoce te są niezwykle pożywne, gdy dojrzeją, zawierają tylko 15% wody i aż do 70% węglowodanów (głównie cukrów, ale także skrobi i hemiceluloz), 4-6% białka i około 0,5% tłuszczu. Zarodek nasion zawiera bardzo dużo białek (60%).
Chleb świętojański nie jest owocem wykwintnym ani szczególnie smacznym. Dopiero po przeżuciu twardych strąków czuć ich przyjemny, słodki smak. W czasach biblijnych owoc szarańczynu był niezbyt wysoko ceniony, służył jako pasza dla zwierząt domowych. Świadczy o tym przypowieść z Nowego Testamentu o synu marnotrawnym. Syn pewnego bogatego ojca uciekł z domu, zabierając sporo grosza. Żyjąc rozrzutnie, szybko roztrwonił majątek i cierpiał z głodu. "Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał." (Łk 15, 16). Wspomniane strąki to właśnie chleb świętojański.
Kuchnia:
Szarańczyn strąkowy jest jednym z najbardziej użytecznych drzew śródziemnomorskich. Z jednego osobnika można uzyskać do 400 kg strąków rocznie (przeciętnie około 100kg). Strąki spożywa się na surowo lub po przetworzeniu. Zmielony wysuszony miąższ używany jest do przygotowywania napojów, koktajli, ma także szerokie zastosowanie w cukiernictwie i piekarnictwie. Otrzymuje się z niego zdrową namiastkę czekolady, lubianą szczególnie przez dzieci.
Ze strąków wyrabia się doskonałe wina i likiery. Nasiona miele się na mąkę i używa jako substancje zagęszczająca znaną pod nazwą guma karobowa, oznaczaną symbolem E410. Można ją znaleźć w lodach, sosach, zupach, serach czy pokarmach dla zwierząt. Dawniej nasiona były substytutem kawy.
Medycyna tradycyjna:
Strąki szarańczynu stosowano również w lecznictwie. Podawano je w formie odwaru przy stanach zapalnych żołądka i jelit, w przewlekłych biegunkach.